Bổ sung men vi sinh cho trẻ sơ sinh – Dùng sao cho đúng!

Bổ sung men vi sinh cho trẻ sơ sinh ngày càng được quan tâm để cải thiện tiêu hóa và đề kháng. Tuy nhiên, sử dụng đúng cách vẫn là thách thức. Bài viết này sẽ hướng dẫn chi tiết cách dùng, lưu ý quan trọng và bảo quản men vi sinh đúng chuẩn, giúp bé phát triển khỏe mạnh toàn diện.

1. Men vi sinh là gì? Có nên bổ sung men vi sinh cho trẻ sơ sinh không?

Men vi sinh (probiotics) là các vi sinh vật sống có lợi cho sức khỏe, chủ yếu là các vi khuẩn thân thiện như Bacillus Clausii, Lactobacillus, Bifidobacterium,… Khi được bổ sung với lượng phù hợp, chúng giúp cân bằng hệ vi sinh đường ruột, cải thiện tiêu hóa và nâng cao miễn dịch.

Có nên dùng men vi sinh cho trẻ sơ sinh không? Câu trả lời là CÓ, nếu sử dụng đúng cách và theo chỉ định của chuyên gia y tế. Theo nhiều nghiên cứu:

• Tạp chí JAMA Pediatrics (2014) cho thấy bổ sung men vi sinh trong 3 tháng đầu đời giúp giảm các triệu chứng rối loạn tiêu hóa như đau bụng, táo bón, trào ngược axit…
• Nghiên cứu 2015 tổng hợp dữ liệu từ nhiều thử nghiệm lâm sàng đã chứng minh: men vi sinh làm giảm tỷ lệ nhiễm khuẩn đường hô hấp trên, giảm sử dụng kháng sinh và số ngày nghỉ học vì cảm lạnh.

Tuy nhiên, không nên tự ý sử dụng mà cần có hướng dẫn từ bác sĩ nhi khoa, nhất là với trẻ sinh non, trẻ đang mắc bệnh nặng hoặc có bệnh lý nền về miễn dịch.

Men vi sinh là lợi khuẩn giúp cân bằng hệ vi sinh đường ruột, cải thiện tiêu hóa

2. Những sai lầm phổ biến khi sử dụng men vi sinh cho trẻ sơ sinh

Việc bổ sung men vi sinh cho trẻ sơ sinh ngày càng phổ biến với kỳ vọng giúp trẻ tiêu hóa tốt, hấp thu dưỡng chất hiệu quả và tăng cường miễn dịch. Tuy nhiên, nếu không sử dụng đúng cách, men vi sinh có thể không phát huy tác dụng, thậm chí phản tác dụng đối với hệ tiêu hóa còn non nớt của trẻ.

Dưới đây là những sai lầm thường gặp và cách khắc phục:

2.1 Lạm dụng men vi sinh với liều lượng lớn

Một số phụ huynh cho rằng uống càng nhiều men vi sinh thì càng nhanh cải thiện tình trạng tiêu hóa cho bé, dẫn đến việc lạm dụng liều lượng cao ngay từ đầu. Điều này có thể khiến trẻ bị đầy hơi, chướng bụng hoặc mất cân bằng hệ vi sinh do lượng lợi khuẩn vượt quá khả năng thích nghi của đường ruột.

Khi bổ sung men vi sinh cho trẻ sơ sinh, cha mẹ nên bắt đầu từ liều thấp theo khuyến nghị của nhà sản xuất hoặc chỉ định bác sĩ. Việc tăng liều cần có sự theo dõi và hướng dẫn cụ thể, tránh dùng bừa bãi gây rối loạn tiêu hóa.

2.2 Pha và sử dụng men vi sinh không đúng cách

Men vi sinh hiện nay có nhiều dạng bào chế khác nhau như:

• Dạng bột hoặc cốm, cần pha với nước ấm trước khi uống hoặc trộn cùng thức ăn.
• Dạng dung dịch hoặc hỗn dịch nhỏ giọt nhiều liều dùng trực tiếp.
• Dạng ống pha sẵn tiện lợi sử dụng ngay.

Tuy nhiên, không ít phụ huynh vẫn mắc lỗi trong quá trình sử dụng, làm giảm hiệu quả của sản phẩm. Cụ thể:

• Pha với nước quá nóng có thể tiêu diệt lợi khuẩn trong men vi sinh.
• Để sản phẩm đã pha quá lâu ngoài môi trường dễ làm vi khuẩn có lợi bị chết hoặc nhiễm tạp khuẩn.

Đối với dạng pha (bột, cốm), cha mẹ nên dùng nước đun sôi để nguội khoảng 30–37°C, pha đúng liều lượng hướng dẫn và cho bé uống ngay sau pha, trong vòng 5–10 phút. Với các dạng nhỏ giọt hoặc ống dung dịch, nên rút liều dùng chính xác và tránh để tiếp xúc nhiều lần với không khí để đảm bảo độ ổn định.

Cần đọc kĩ hướng dẫn của nhà sản xuất để sử dụng men vi sinh đúng cách

2.3 Sử dụng không đúng thời điểm

Thời điểm cho bé sử dụng men vi sinh cũng là yếu tố quan trọng quyết định hiệu quả. Nhiều cha mẹ cho trẻ uống cùng lúc với kháng sinh hoặc vào thời điểm tiêu hóa kém, khiến lợi khuẩn không thể phát huy tác dụng.

Gợi ý thời điểm bổ sung men vi sinh cho trẻ sơ sinh như sau:

• Nếu bé đang dùng kháng sinh, nên cho uống men vi sinh sau ít nhất 2 giờ để tránh lợi khuẩn bị kháng sinh tiêu diệt.
• Với bé dưới 12 tháng tuổi, nên cho uống sau bữa ăn khoảng 30 phút để men hoạt động ổn định trong môi trường ruột.
• Với trẻ trên 1 tuổi, có thể cho uống trước bữa ăn 30 phút để tăng khả năng sống sót của lợi khuẩn khi đi qua dạ dày.

2.4 Bảo quản men vi sinh không đúng cách

Một trong những sai lầm phổ biến khi bổ sung men vi sinh cho trẻ sơ sinh là bảo quản sản phẩm không đúng cách, khiến lợi khuẩn bị suy giảm hoặc mất tác dụng. Trên thực tế, mỗi dạng bào chế men vi sinh sẽ có yêu cầu bảo quản khác nhau, và cách tốt nhất là tuân thủ đúng hướng dẫn của nhà sản xuất.

Dưới đây là một số lưu ý bảo quản theo từng dạng:

• Men vi sinh dạng bột hoặc cốm pha: Thường được đóng gói thành từng gói nhỏ hoặc lọ chứa bột khô. Loại này nên được bảo quản ở nơi khô ráo, thoáng mát, tránh ánh nắng trực tiếp và ẩm thấp. Nếu đã mở gói nhưng chưa dùng hết, cần bọc kín lại và dùng trong thời gian ngắn theo hướng dẫn của nhà sản xuất.
• Men vi sinh dạng dung dịch hoặc hỗn dịch nhỏ giọt (chai nhiều liều): Sau khi mở nắp, cần được bảo quản trong ngăn mát tủ lạnh để đảm bảo độ ổn định của lợi khuẩn. Ngoài ra, phải dùng trong thời gian nhất định (thường 7–30 ngày tuỳ loại) sau khi mở nắp, tránh dùng quá hạn hoặc để lâu ngoài môi trường.
• Men vi sinh dạng ống đơn liều (dùng 1 lần): Thường tiện lợi và ít yêu cầu khắt khe về bảo quản sau khi mở. Hầu hết các loại này có thể bảo quản ở nhiệt độ phòng, miễn là tránh ánh nắng trực tiếp và nơi nhiệt độ cao. Tuy nhiên, vẫn cần đọc kỹ hướng dẫn để đảm bảo điều kiện bảo quản phù hợp từng sản phẩm cụ thể.

Điều quan trọng là không nên áp dụng một cách bảo quản chung cho tất cả các loại men vi sinh, vì mỗi sản phẩm đều có công thức và yêu cầu riêng. Cha mẹ cần:

• Đọc kỹ nhãn sản phẩm và tờ hướng dẫn sử dụng.
• Tuân thủ đúng thời gian sử dụng sau khi mở.
• Không sử dụng men vi sinh đã đổi màu, có mùi lạ hoặc hết hạn.

Việc bảo quản đúng cách sẽ giúp đảm bảo hàm lượng lợi khuẩn còn sống khi đến được đường ruột, từ đó phát huy tối đa tác dụng của việc bổ sung men vi sinh cho trẻ sơ sinh.

Mỗi dạng dùng sẽ có cách bảo quản khác nhau để đảm bảo hiệu quả và độ ổn định

2.5 Nhầm lẫn giữa men vi sinh và men tiêu hóa

Một trong những sai lầm nghiêm trọng là nhầm lẫn giữa men vi sinh và men tiêu hóa.

• Men vi sinh: chứa lợi khuẩn sống, giúp cân bằng hệ vi sinh đường ruột, cải thiện tiêu hóa, giảm rối loạn tiêu hóa.
• Men tiêu hóa: chứa các enzyme như amylase, protease, lipase,… hỗ trợ phân giải thức ăn trong trường hợp trẻ thiếu enzym tiêu hóa gây ra hiện tượng đầy hơi, chướng bụng, khó tiêu, đi ngoài phân sống,…

Việc dùng sai loại sẽ dẫn đến hiệu quả kém hoặc gây rối loạn chức năng tiêu hóa. Vì vậy, trước khi bổ sung men vi sinh cho trẻ sơ sinh, cha mẹ cần hiểu rõ tình trạng của bé và phân biệt đúng loại sản phẩm cần dùng.

3. Khi nào nên bổ sung men vi sinh cho trẻ sơ sinh?

Men vi sinh không phải là “thuốc bổ” có thể dùng bừa bãi. Việc sử dụng cần có cơ sở và đúng thời điểm để mang lại hiệu quả thực sự cho sức khỏe hệ tiêu hóa và miễn dịch của trẻ sơ sinh. Theo khuyến cáo từ các chuyên gia Nhi khoa, bố mẹ chỉ nên bổ sung men vi sinh cho bé trong những trường hợp sau:

3.1. Trẻ có dấu hiệu rối loạn tiêu hóa

• Những biểu hiện như tiêu chảy, táo bón, đầy bụng, khó tiêu, phân sống hoặc phân lỏng kéo dài thường là dấu hiệu cho thấy hệ vi sinh đường ruột của bé đang bị mất cân bằng.
• Bổ sung men vi sinh trong giai đoạn này sẽ giúp thiết lập lại hệ lợi khuẩn, hỗ trợ tiêu hóa, ổn định phân và làm dịu niêm mạc ruột.

Men vi sinh phù hợp bổ sung khi trẻ bị rối loạn tiêu hoá

3.2. Trẻ đang hoặc vừa sử dụng kháng sinh

• Kháng sinh không chỉ tiêu diệt vi khuẩn gây bệnh mà còn tiêu diệt cả vi khuẩn có lợi trong đường ruột.
• Việc bổ sung men vi sinh giúp khôi phục hệ vi sinh đường ruột, hạn chế tình trạng tiêu chảy do kháng sinh – một trong những tác dụng phụ phổ biến ở trẻ nhỏ.

3.3. Trẻ cần tăng cường đề kháng và khả năng hấp thu

• Trong các giai đoạn như chuyển mùa, thời kỳ mọc răng, hoặc trẻ đi nhà trẻ lần đầu, hệ miễn dịch của bé thường suy yếu.
• Men vi sinh có thể giúp tăng khả năng hấp thu vi chất (đặc biệt là vitamin nhóm B, D) và củng cố hệ miễn dịch tự nhiên, từ đó giúp trẻ khỏe mạnh và ít ốm vặt hơn.

3.4. Trẻ gặp tình trạng khóc dạ đề (Colic)

Khóc dạ đề là tình trạng trẻ sơ sinh khóc không rõ nguyên nhân, thường xuất hiện vào chiều tối, kéo dài >3 giờ/ngày, ít nhất 3 ngày/tuần và trong ≥3 tuần. Nguyên nhân chưa rõ hoàn toàn, nhưng nhiều nghiên cứu chỉ ra rằng sự mất cân bằng hệ vi sinh đường ruột và tình trạng viêm nhẹ trong ruột có thể liên quan đến colic.

Một trong những chủng lợi khuẩn được chứng minh hiệu quả trong điều trị khóc dạ đề là Lactobacillus reuteri DSM 17938. Đây là chủng được nghiên cứu rộng rãi, đặc biệt trong việc giảm thời gian và tần suất quấy khóc ở trẻ bú mẹ bị colic. Một số nghiên cứu cho thấy sau 1 tuần sử dụng, thời gian khóc của trẻ giảm đáng kể so với nhóm không dùng men vi sinh.

Việc bổ sung men vi sinh cần đúng thời điểm, đúng loại và đúng liều lượng. Bố mẹ nên tham khảo ý kiến chuyên môn trước khi sử dụng để đạt được hiệu quả tốt nhất trong việc chăm sóc hệ tiêu hóa và miễn dịch cho trẻ sơ sinh.

Để việc bổ sung men vi sinh cho trẻ sơ sinh đạt hiệu quả, cha mẹ cần lựa chọn sản phẩm uy tín và sử dụng theo hướng dẫn chuyên môn.