Nguyên nhân chữa sổ mũi lâu ngày không khỏi ở trẻ? Cách điều trị và phòng ngừa!

Tình trạng sổ mũi lâu ngày không khỏi ở trẻ khiến nhiều bố mẹ lo lắng. Dù đã điều trị, chăm sóc kỹ càng nhưng triệu chứng chảy nước mũi, nghẹt mũi, ho dai dẳng vẫn không dứt điểm. Bài viết này sẽ giúp các bố mẹ hiểu rõ nguyên nhân, mức độ nguy hiểm và cách chữa sổ mũi lâu ngày không khỏi cho trẻ một cách toàn diện, khoa học.

1. Nguyên nhân khiến trẻ sổ mũi kéo dài

Trong nhiều trường hợp chữa sổ mũi lâu ngày không khỏi ở trẻ có thể là do điều trị chưa đúng nguyên nhân. Dưới đây là một số nguyên nhân thường gặp.

1.1. Nhiễm trùng hô hấp

Trẻ nhỏ có hệ miễn dịch còn yếu và chưa hoàn thiện. Do đó, khi bị virus hay vi khuẩn tấn công, trẻ rất dễ bị các bệnh như cảm lạnh, cảm cúm… dẫn đến sổ mũi. Bình thường, sổ mũi do nhiễm virus sẽ khỏi sau 5-7 ngày. Tuy nhiên, với những trẻ đề kháng kém, bệnh có thể dai dẳng, dẫn đến tình trạng chảy nước mũi lâu ngày.

Ngoài ra, trường hợp trẻ vẫn chưa bịt hẳn hối đợt cảm trước đó mà đã bị nhiễm trùng tiếp theo, thì các triệu chứng như sổ mũi sẽ kéo dài, lặp lại nhiều lần.

Với những trẻ đề kháng kém, chữa không đúng cách tình trạng sổ mũi có thể kéo dài

1.2. Viêm xoang

Khác với cảm lạnh, viêm xoang thường lâu khỏi hơn do là tình trạng nhiễm trùng trong các hốc xoang. Dấu hiệu nhận biết gồm: sổ mũi >10-14 ngày, dịch mũi vàng/xanh, nghẹt mũi, đau đầu, hơi thở hôi.

1.3. Viêm mũi dị ứng

Viêm mũi dị ứng là nguyên nhân phổ biến khiến trẻ bị sổ mũi kéo dài nhưng thường bị nhầm lẫn với cảm lạnh thông thường. Tình trạng này xảy ra khi trẻ tiếp xúc với các dị nguyên như bụi nhà, phấn hoa, lông thú nuôi, côn trùng, khói thuốc lá hoặc thời tiết thay đổi đột ngột.

Các biểu hiện đặc trưng gồm: hắt hơi từng tràng, chảy nước mũi trong suốt, nghẹt mũi, ngứa mũi, ngứa họng, ho và đôi khi có thể kèm theo chảy nước mắt hoặc quầng thâm dưới mắt. Khác với cảm lạnh, viêm mũi dị ứng không gây sốt và thường kéo dài trong nhiều tuần nếu trẻ tiếp tục tiếp xúc với dị nguyên.

1.4. Dị vật trong mũi

Ở trẻ nhỏ, việc nhét đồ chơi, hạt hoặc vật thể lạ vào mũi là điều khá phổ biến. Khi có dị vật, một bên mũi trẻ thường chảy dịch vàng hoặc xanh, kèm theo mùi hôi rất khó chịu. Nếu không phát hiện sớm, dị vật có thể gây viêm nhiễm kéo dài và sổ mũi không dứt điểm.

1.5. Thời tiết thay đổi, môi trường ô nhiễm

Trẻ rất nhạy cảm với sự thay đổi đột ngột về nhiệt độ, đặc biệt là khi chuyển mùa, trời lạnh hoặc hanh khô. Không khí ô nhiễm, khói bụi, khói thuốc lá, lông vật nuôi… đều là các yếu tố kích thích niêm mạc mũi, gây ra hiện tượng sổ mũi lâu ngày.

2. Dấu hiệu cảnh báo tình trạng nghiêm trọng

Mặc dù sổ mũi thường được xem là triệu chứng nhẹ, nhưng nếu kéo dài quá 10–14 ngày, kèm theo các biểu hiện dưới đây thì cha mẹ cần hết sức lưu ý:

• Sốt cao trên 38,5°C kéo dài
• Dịch mũi đặc, màu vàng hoặc xanh, có mùi hôi
• Trẻ quấy khóc, bỏ ăn, ngủ kém
• Ho nhiều, có đờm, thở khò khè
• Hơi thở hôi, đau nhức mặt, vùng trán
• Tai có biểu hiện đau hoặc chảy dịch (nguy cơ viêm tai giữa)

Đây có thể là dấu hiệu trẻ đang bị viêm xoang, viêm tai giữa hoặc nhiễm khuẩn nặng — cần điều trị đúng phác đồ để tránh biến chứng.

Nếu trẻ có thêm các triệu chứng nghiêm trọng cần đưa đi khám 

3. Cách chữa sổ mũi lâu ngày không khỏi ở trẻ

Để xử lý sổ mũi kéo dài ở trẻ, bước đầu tiên và quan trọng là vệ sinh mũi đúng cách hàng ngày. Việc này giúp làm sạch dịch mũi, giảm vi khuẩn và ngăn ngừa tình trạng nặng hơn.

3.1. Vệ sinh mũi đúng cách hàng ngày

Vệ sinh mũi hàng ngày là một bước chăm sóc quan trọng nhưng thường bị bỏ qua hoặc thực hiện chưa đúng cách. Đặc biệt với trẻ nhỏ có sức đề kháng còn yếu, việc làm sạch mũi đúng cách sẽ giúp loại bỏ vi khuẩn, bụi bẩn, giảm nguy cơ viêm nhiễm và hỗ trợ điều trị các bệnh đường hô hấp hiệu quả hơn.

• Vệ sinh mũi hàng ngày bằng nước muối sinh lý (NaCl 0,9%) là bước đơn giản nhưng rất quan trọng giúp làm sạch mũi cho trẻ. Việc nhỏ 2–3 lần mỗi ngày có tác dụng làm loãng dịch nhầy, loại bỏ bụi bẩn và vi khuẩn, từ đó giảm nguy cơ bội nhiễm. Nên thực hiện sau khi trẻ ngủ dậy và trước khi đi ngủ. Khi nhỏ, bố mẹ nên cho trẻ nằm nghiêng nhẹ hoặc ngửa đầu một cách tự nhiên để tránh sặc nước.
• Với trẻ lớn hơn, có thể sử dụng bình rửa mũi chuyên dụng để làm sạch sâu trong các hốc xoang. Cách này giúp loại bỏ lượng dịch mũi tích tụ, dị nguyên và các tác nhân gây viêm nhiễm. Tuy nhiên, cần sử dụng đúng kỹ thuật và chọn loại dung dịch rửa mũi phù hợp để tránh gây kích ứng niêm mạc mũi của trẻ.

Vệ sinh mũi đúng cách, sạch sẽ giúp cải thiện tình trạng sổ mũi nhanh chóng

Với trẻ nhỏ chưa biết xì mũi, việc hút mũi cần được thực hiện nhẹ nhàng và đúng cách. Bố mẹ nên chọn dụng cụ hút mũi mềm, đầu hút tròn, tránh tác động sâu vào trong mũi làm tổn thương niêm mạc. Không nên hút quá thường xuyên, chỉ nên thực hiện khi mũi trẻ bị nghẹt hoặc chảy nhiều dịch, và luôn kết hợp cùng bước nhỏ nước muối để làm loãng dịch trước khi hút.

3.2. Sử dụng thuốc đúng chỉ định

Trong nhiều trường hợp, chỉ riêng việc vệ sinh mũi vẫn chưa đủ để cải thiện tình trạng sổ mũi kéo dài ở trẻ. Khi đó, việc sử dụng thuốc theo đúng chỉ định từ bác sĩ là điều cần thiết để kiểm soát tình trạng viêm, giảm triệu chứng và ngăn ngừa biến chứng.

• Thuốc nhỏ/xịt mũi chứa kháng viêm, co mạch như oxymetazoline hoặc xylometazoline có thể được chỉ định để giúp làm thông thoáng mũi, giảm nghẹt nhanh chóng. Tuy nhiên, loại thuốc này chỉ nên dùng tối đa 5 ngày liên tục, tránh lạm dụng vì có thể gây khô niêm mạc, phụ thuộc thuốc.
• Thuốc kháng sinh chỉ nên dùng khi có dấu hiệu rõ ràng của nhiễm khuẩn như: sốt cao, dịch mũi đặc màu xanh hoặc vàng kéo dài trên 10 ngày. Việc lạm dụng kháng sinh khi chưa thực sự cần thiết có thể khiến trẻ bị loạn khuẩn đường ruột và kháng thuốc về sau.
• Thuốc chống dị ứng như loratadine hoặc cetirizine sẽ được kê nếu xác định nguyên nhân sổ mũi kéo dài là do viêm mũi dị ứng. Thuốc có tác dụng giảm hắt hơi, chảy mũi và ngứa mũi hiệu quả, nhưng cũng cần tuân thủ liều lượng và thời gian sử dụng theo đúng hướng dẫn của bác sĩ.

Lưu ý: Tuyệt đối không tự ý mua và dùng thuốc cho trẻ, đặc biệt là kháng sinh hay thuốc xịt mũi chứa corticoid. Việc điều trị cần có sự đánh giá chính xác từ chuyên gia để đảm bảo an toàn và hiệu quả lâu dài cho trẻ.

Thuốc có thể được chỉ định trong một số trường hợp để giảm triệu chứng

3.3. Kết hợp liệu pháp hỗ trợ tự nhiên

Song song với việc dùng thuốc và vệ sinh mũi đúng cách, các liệu pháp hỗ trợ tự nhiên cũng góp phần giúp trẻ giảm nhanh triệu chứng sổ mũi kéo dài, đồng thời tăng cường khả năng hồi phục.

• Xông hơi mũi bằng tinh dầu bạc hà, khuynh diệp: Giúp thông thoáng mũi, giảm nghẹt mũi.
• Massage vùng xoang nhẹ nhàng: Thúc đẩy lưu thông khí huyết, giảm đau đầu, ngạt mũi.
• Cho trẻ uống đủ nước, ăn thực phẩm ấm: Như súp gà, cháo tía tô… giúp long đờm và cải thiện triệu chứng.

4. Phòng ngừa sổ mũi kéo dài ở trẻ

Để hạn chế tình trạng sổ mũi kéo dài tái đi tái lại ở trẻ, phòng ngừa vẫn là “chìa khóa vàng”. Việc chủ động chăm sóc và tăng cường sức đề kháng ngay từ đầu sẽ giúp trẻ chống chọi tốt hơn với các tác nhân gây bệnh đường hô hấp.

• Tăng cường miễn dịch tự nhiên cho trẻ bằng một chế độ dinh dưỡng cân đối, đầy đủ các nhóm chất, đặc biệt là bổ sung các vi chất như vitamin C, vitamin D và kẽm. Đây là những dưỡng chất thiết yếu giúp nâng cao sức đề kháng, phòng ngừa nhiễm khuẩn hiệu quả.
• Giữ ấm cho trẻ đúng cách, đặc biệt là vùng cổ, ngực, bàn tay và gan bàn chân khi thời tiết chuyển lạnh, giúp hạn chế nguy cơ nhiễm lạnh – nguyên nhân phổ biến dẫn đến sổ mũi.
• Vệ sinh môi trường sống sạch sẽ, tránh khói bụi, nấm mốc, lông thú nuôi và các tác nhân gây dị ứng khác. Nên thường xuyên lau dọn nhà cửa, mở cửa cho thông thoáng, giặt giũ chăn màn định kỳ để bảo vệ đường thở của trẻ.
• Hạn chế tiếp xúc với nguồn lây bệnh, đặc biệt là những người đang mắc bệnh cúm, ho, cảm lạnh… nhất là vào mùa dịch bệnh đường hô hấp bùng phát.
• Cuối cùng, tiêm phòng đầy đủ các loại vắc-xin cần thiết như cúm, phế cầu, Hib… giúp trẻ được bảo vệ một cách chủ động và bền vững trước nhiều tác nhân gây bệnh hô hấp nguy hiểm.

Cần tăng cường đề kháng, chú ý các biện pháp phòng ngừa sổ mũi ở trẻ

5. Khi nào cần đưa trẻ đi khám bác sĩ?

Cha mẹ nên đưa trẻ đi khám nếu thấy các dấu hiệu sau:

• Sổ mũi kéo dài trên 10–14 ngày mà không thuyên giảm
• Trẻ bị sốt cao liên tục trên 2 ngày
• Trẻ có dấu hiệu đau tai, nôn ói, tiêu chảy
• Ho có đờm kéo dài, thở nhanh, tím tái
• Trẻ mệt mỏi, bỏ bú, ngủ li bì

Việc thăm khám kịp thời sẽ giúp phát hiện nguyên nhân chính xác, từ đó bác sĩ sẽ đưa ra hướng điều trị đúng đắn, tránh các biến chứng nguy hiểm về tai – xoang – phổi.

Sổ mũi lâu ngày không khỏi ở trẻ không chỉ gây khó chịu mà còn có thể là dấu hiệu của các bệnh lý hô hấp nghiêm trọng nếu không được xử lý đúng cách. Việc chữa sổ mũi lâu ngày không khỏi đòi hỏi cha mẹ phải kiên trì, kết hợp giữa vệ sinh mũi đúng cách, chăm sóc tại nhà và thăm khám chuyên khoa khi cần thiết. Hãy luôn theo dõi sức khỏe của trẻ sát sao và chủ động phòng ngừa từ sớm để con luôn khỏe mạnh mỗi ngày.