Meracine – Chuyên Tâm Vì Sức Khỏe
Hệ tiêu hóa khỏe mạnh là nền tảng cho sự phát triển của trẻ. Tuy nhiên, hệ tiêu hóa non nớt của bé rất dễ bị tổn thương. Rối loạn tiêu hóa nếu không xử lý kịp thời có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe. Dưới đây là 6 dấu hiệu bé bị rối loạn tiêu hóa mà cha mẹ cần lưu ý để chăm sóc con đúng cách.
1. Rối loạn tiêu hóa ở trẻ là bệnh gì?
Rối loạn tiêu hóa ở trẻ là tình trạng mà các cơ vòng của hệ tiêu hóa co bóp bất thường, ảnh hưởng trực tiếp đến quá trình tiêu hóa và hấp thu dưỡng chất. Trẻ có thể bị đau bụng, tiêu chảy, táo bón hoặc đầy hơi khó chịu.
Mặc dù rối loạn tiêu hóa không trực tiếp đe dọa tính mạng, nhưng nếu không được điều trị đúng cách và dứt điểm, trẻ có nguy cơ bị suy dinh dưỡng, chậm lớn, kém hấp thu. Khi tình trạng này kéo dài, nó có thể tiến triển thành rối loạn tiêu hóa mạn tính, ảnh hưởng đến hệ tiêu hóa về lâu dài.
Rối loạn tiêu hoá ảnh hưởng trực tiếp đến quá trình tiêu hóa và hấp thu dưỡng chất ở trẻ
2. 6 dấu hiệu bé bị rối loạn tiêu hóa
Rối loạn tiêu hóa ở trẻ là tình trạng thường gặp nhưng lại dễ bị nhầm lẫn với các biểu hiện sinh lý thông thường. Việc phát hiện sớm các dấu hiệu cảnh báo sẽ giúp cha mẹ kịp thời can thiệp, tránh để ảnh hưởng đến sự phát triển thể chất và tâm lý của trẻ. Dưới đây là những dấu hiệu rối loạn tiêu hóa ở trẻ nhỏ cha mẹ tuyệt đối không nên bỏ qua:
2.1. Trẻ đi ngoài nhiều lần trong ngày, phân lỏng hoặc bất thường
Trẻ đi tiêu quá 3 lần mỗi ngày, kèm theo đặc điểm phân lỏng như nước, mùi chua, có nhầy hoặc lẫn máu là một trong những dấu hiệu bé bị rối loạn tiêu hoá sớm và dễ nhận biết. Tình trạng này xảy ra khi hệ tiêu hóa của trẻ bị kích thích, hoạt động quá mức dẫn đến nhu động ruột tăng, khiến thức ăn chưa được tiêu hóa kỹ đã bị đẩy ra ngoài nhanh chóng.
Có nhiều nguyên nhân có thể gây ra hiện tượng này ở trẻ nhỏ, bao gồm:
- Nhiễm khuẩn hoặc virus đường ruột: Vi khuẩn như E. coli, Salmonella, hoặc virus Rota, Adeno có thể gây tiêu chảy cấp tính với đặc điểm phân lỏng, mùi hôi tanh, có thể kèm sốt và nôn.
- Loạn khuẩn đường ruột: Trẻ dùng kháng sinh kéo dài hoặc ăn uống không hợp vệ sinh có thể bị rối loạn hệ vi sinh đường ruột, làm giảm số lượng vi khuẩn có lợi – khiến hệ tiêu hóa yếu đi, không còn khả năng phân giải thức ăn hiệu quả.
- Không dung nạp thực phẩm: Một số trẻ không dung nạp lactose trong sữa hoặc dị ứng đạm sữa bò cũng có thể bị đi ngoài phân lỏng ngay sau ăn.
Trong các trường hợp tiêu chảy kéo dài hơn 3 ngày, trẻ có nguy cơ cao bị mất nước và rối loạn điện giải. Những biểu hiện như môi khô, mắt trũng, thóp lõm, tiểu ít, mệt lả và quấy khóc bất thường là các dấu hiệu nguy hiểm cần đưa trẻ đi khám ngay lập tức. Mất nước nặng không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe tổng thể, mà còn giảm khả năng hấp thu dinh dưỡng, gây suy dinh dưỡng, chậm lớn nếu không được can thiệp kịp thời.
Đi ngoài nhiều lần, phân lỏng hoặc bất thường là dấu hiệu rối loạn tiêu hoá ở trẻ
Ngoài ra, tiêu chảy kéo dài còn khiến lớp niêm mạc ruột bị tổn thương, dễ dẫn đến tình trạng rối loạn tiêu hóa mạn tính về sau. Do đó, khi thấy trẻ đi ngoài nhiều lần trong ngày, kèm theo các dấu hiệu bất thường của phân, cha mẹ tuyệt đối không nên xem nhẹ hay tự ý điều trị tại nhà.
2.2. Táo bón kéo dài nhiều ngày
Không chỉ tiêu chảy, táo bón kéo dài cũng là một dấu hiệu bé bị rối loạn tiêu hoá. Khi trẻ đi ngoài dưới 3 lần mỗi tuần, phân to, cứng, khô, và phải rặn mạnh hoặc có dấu hiệu sợ đi tiêu, cha mẹ tuyệt đối không nên chủ quan.
Táo bón ở trẻ thường xuất phát từ nhiều nguyên nhân:
- Chế độ ăn thiếu chất xơ: Trẻ ăn ít rau xanh, hoa quả, hoặc chủ yếu tiêu thụ thức ăn chế biến sẵn (bột ngũ cốc tinh luyện, sữa công thức…) dễ bị thiếu hụt chất xơ – thành phần thiết yếu giúp tăng khối lượng và độ mềm của phân.
- Uống không đủ nước: Cơ thể thiếu nước khiến phân bị hút hết nước ở đại tràng, trở nên khô và rắn – gây khó khăn khi đào thải.
- Mất cân bằng hệ vi sinh đường ruột: Sự suy giảm vi khuẩn có lợi hoặc loạn khuẩn làm ảnh hưởng đến hoạt động nhu động ruột – khiến phân di chuyển chậm, gây ứ đọng trong đại tràng.
Táo bón do thiếu chất xơ, mất cân bằng hệ vi sinh đường ruột cũng biểu hiện rối loạn tiêu hoá
Táo bón nếu không được can thiệp đúng cách có thể chuyển sang rối loạn tiêu hóa mạn tính ở trẻ, kéo theo các vấn đề về tăng trưởng như suy dinh dưỡng, chậm phát triển thể chất.
2.3. Trẻ đầy bụng, chướng hơi, khó tiêu sau ăn
Đầy bụng, chướng hơi, khó tiêu sau ăn là một trong những dấu hiệu bé bị rối loạn tiêu hoá, đặc biệt ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ có hệ tiêu hóa còn non yếu. Tuy nhiên, do biểu hiện không quá “rầm rộ” như sốt hay tiêu chảy, nên triệu chứng này thường bị cha mẹ xem nhẹ hoặc nhầm lẫn với các biểu hiện sinh lý thông thường.
Dấu hiệu dễ nhận biết:
- Bụng căng cứng, nghe như có tiếng sôi hoặc gió trong bụng
- Trẻ ợ hơi thường xuyên, xì hơi nhiều và có mùi chua, mùi hôi khó chịu
- Quấy khóc, khó chịu sau khi ăn, đặc biệt là về đêm
- Trẻ bỏ bú, ăn ít hơn bình thường, hoặc thậm chí từ chối ăn uống hoàn toàn
- Đối với trẻ sơ sinh, có thể đi kèm tình trạng ọc sữa, nôn nhẹ sau bú
Đầy bụng, chướng hơi, khó tiêu sau ăn là một trong những dấu hiệu bé bị rối loạn tiêu hoá
2.4. Trẻ buồn nôn, nôn trớ thường xuyên – Dấu hiệu không nên xem nhẹ
Ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, hiện tượng nôn trớ sau khi bú hoặc ăn là khá phổ biến và có thể mang tính sinh lý – do dạ dày còn nhỏ, cơ thắt thực quản dưới chưa phát triển hoàn thiện. Tuy nhiên, khi trẻ nôn trớ lặp đi lặp lại nhiều lần, nôn vọt thành dòng, kèm theo mệt mỏi, bỏ bú hoặc sụt cân, thì đây không còn là biểu hiện bình thường mà có thể là dấu hiệu cảnh báo rối loạn tiêu hóa hoặc bệnh lý đường tiêu hóa nghiêm trọng.
Dấu hiệu nôn trớ bất thường ở trẻ:
- Nôn vọt thành dòng, đặc biệt là sau khi ăn hoặc bú
- Nôn trớ lặp lại nhiều lần trong ngày, không rõ nguyên nhân
- Trẻ có biểu hiện sợ ăn, bỏ bú, mệt mỏi
- Kèm theo bụng chướng, tiêu chảy, sốt hoặc quấy khóc bất thường
- Cân nặng không tăng hoặc có xu hướng giảm, da xanh, môi khô
Khi hệ tiêu hoá bị rối loạn, trẻ có thể bị nôn trớ khi ăn
2.5. Biếng ăn, hấp thu kém, chậm tăng cân – Hệ tiêu hóa kém là “thủ phạm thầm lặng”
Trẻ biếng ăn kéo dài – ăn rất ít, nhè, ngậm hoặc từ chối thức ăn – là dấu hiệu điển hình cho thấy hệ tiêu hóa đang gặp vấn đề. Khi đường ruột hoạt động không hiệu quả, quá trình phân giải, hấp thu và chuyển hóa dinh dưỡng bị ảnh hưởng nghiêm trọng, khiến trẻ dù ăn không ít nhưng vẫn không thể lớn, không thể khỏe.
Biểu hiện thường gặp:
- Trẻ ăn chậm, hay ngậm, dễ nôn hoặc ọe khi ăn
- Sụt cân hoặc cân nặng tăng chậm bất thường
- Da xanh, tóc khô xơ, hay ốm vặt do hệ miễn dịch yếu
- Phân sống, mùi tanh, đi ngoài nhiều lần → cho thấy hấp thu không triệt để
2.6. Đi ngoài phân sống, phân nát
Phân sống là tình trạng phân có lợn cợn thức ăn chưa tiêu, sệt, nát hoặc có mùi chua, thường xuất hiện sau khi trẻ ăn thức ăn đặc hoặc lạ bụng. Đây là dấu hiệu điển hình cho thấy hệ tiêu hóa của trẻ hoạt động chưa hiệu quả, enzyme tiêu hóa yếu hoặc hệ vi sinh đường ruột mất cân bằng.
Tình trạng đi ngoài phân sống, phân nát ở trẻ nhỏ không chỉ khiến bé khó chịu, dễ mất nước mà còn ảnh hưởng đến khả năng hấp thu dinh dưỡng. Nếu kéo dài, trẻ sẽ có biểu hiện mệt mỏi, da xanh xao, chậm tăng cân dù ăn uống bình thường.
Cha mẹ cần lưu ý bổ sung men vi sinh, enzyme tiêu hóa và điều chỉnh khẩu phần ăn phù hợp để hỗ trợ hệ tiêu hóa còn non nớt của trẻ.
3. Nguyên nhân khiến trẻ bị rối loạn tiêu hóa
3.1. Hệ tiêu hóa chưa hoàn thiện
Trẻ nhỏ đặc biệt là dưới 3 tuổi, có hệ tiêu hóa còn non nớt, dễ bị kích ứng khi ăn phải thực phẩm lạ, thực phẩm chưa được nấu chín kỹ hoặc nhiễm khuẩn. Đây là nguyên nhân phổ biến khiến trẻ bị rối loạn tiêu hóa thường xuyên.
3.2. Dùng thuốc kháng sinh kéo dài
Kháng sinh có tác dụng tiêu diệt vi khuẩn gây bệnh nhưng cũng khiến lợi khuẩn trong ruột bị tiêu diệt theo, gây mất cân bằng hệ vi sinh đường ruột, dẫn đến rối loạn tiêu hóa. Đây là lý do vì sao nhiều bé sau khi điều trị kháng sinh lại bị tiêu chảy hoặc táo bón.
3.3. Thực phẩm không đảm bảo vệ sinh
Trẻ ăn phải thực phẩm ôi thiu, nấu chưa chín, hoặc chế biến từ nguồn nước nhiễm khuẩn có thể gây ngộ độc, tiêu chảy, nôn ói. Đây là những biểu hiện rõ nét của bé bị rối loạn tiêu hóa do thực phẩm bẩn.
3.4. Môi trường sống kém vệ sinh
Môi trường ô nhiễm, nhiều bụi bẩn, côn trùng, nước sinh hoạt không sạch cũng là nguy cơ tiềm ẩn khiến bé bị vi khuẩn xâm nhập đường tiêu hóa, gây rối loạn.
3.5. Biến chứng từ các bệnh lý tiêu hóa
Các bệnh như viêm dạ dày, viêm ruột, viêm đại tràng… nếu không được điều trị dứt điểm cũng là nguyên nhân khiến trẻ dễ gặp phải triệu chứng rối loạn tiêu hóa kéo dài.
3.6. Loạn khuẩn đường ruột
Sự mất cân bằng giữa lợi khuẩn và hại khuẩn trong hệ tiêu hóa khiến đường ruột của bé giảm khả năng tiêu hóa và hấp thu, từ đó dẫn đến tình trạng tiêu chảy, phân sống, đầy hơi, đau bụng.
Loạn khuẩn đường ruột là một trong những nguyên nhân gây rối loạn tiêu hoá
Dấu hiệu bé bị rối loạn tiêu hóa không chỉ dừng lại ở việc đi ngoài bất thường hay biếng ăn, mà còn tiềm ẩn nhiều nguy cơ ảnh hưởng đến sức khỏe lâu dài nếu không được phát hiện và xử trí đúng cách. Cha mẹ hãy luôn quan sát kỹ các biểu hiện hằng ngày của trẻ, đồng thời xây dựng cho con một chế độ ăn uống hợp lý, bổ sung lợi khuẩn và enzym tiêu hóa khi cần thiết.
